Gentile Bellini’nin Fatih Sultan Mehmed’e ait portresinde, sadece mimari öğeler değil, bu öğelerin detaylarında kullanılan süslemeler de dikkat çeker. Özellikle sütunların dayandığı parapet (korkuluk) bölümü, antik dönem süslemeleriyle bezenmiştir. Bu alan, hem görsel olarak hem de tarihsel semboller açısından zengin bir anlatım sunar.
Antik Bir Süsleme Lesbos Kymationu
Bellini, parapetin süsleme bordürü olarak Lesbos kymationu denilen bir motif serisini kullanmıştır. Bu süsleme, Eski Yunan ve Helenistik dönem mimarisinde sıkça karşımıza çıkan bir yaprak dizisidir (kyma). En dikkat çekici örneklerinden biri, Helenistik döneme ait Efes’teki Belevi Mezar Anıtında yer alır. Bu motif daha sonra Roma döneminde de anıtsal yapılarda yaygın şekilde kullanılmıştır Gentile Bellini’nin İstanbul Sonrası Venedik’teki Başarısı.
Bellini’nin portrede yer verdiği Lesbos kymationu ise daha sade ve soyut bir formdadır. Bu sadeleştirilmiş tarzın, Bellini’nin Verona’da görmüş olabileceği Roma yapılarından etkilenerek oluşturulduğu düşünülmektedir. Parapetin alt kısmında yer alan boncuk dizisi (astragal) ise, Roma sanatında sık rastlanan şekilde iki disk ve bir mekik formunda tasarlanmıştır.
Doğu ve Batı Üslubunun Buluşması
Bellini’nin neden özellikle Lesbos kymationu’nu seçtiği konusunda farklı yorumlar yapılmıştır. Bu motifin ilk bakışta İslam sanatında sıkça kullanılan mukarnas süslemeyi çağrıştırması dikkat çekicidir. Aynı benzerlik, İznik’teki Yeşil Cami’nin doğu cephesindeki pencereleri çevreleyen süslemelerde de görülür. O camide kullanılan Lesbos yapraklı kyma’nın, Roma dönemi bir yapıdan devşirilmiş olması muhtemeldir. Bu motif, caminin taçkapısında bulunan mukarnaslarla uyumlu bir süsleme kararı olarak öne çıkar.
Tören Kumaşları ve Venedik Geleneği
Portrede dikkat çeken bir diğer öğe ise parapetin üzerinden sarkıtılmış olan kıymetli dokumadır. Bu detay, doğrudan Venedik’teki törenlere bir gönderme yapar. Bellini, bu dokumayı, özellikle San Marco Meydanı’nda yapılan geçit törenlerinde halkın pencerelerden ve balkonlardan sarkıttığı değerli halı ve kumaşlara benzeterek kompozisyonuna dâhil etmiştir private bosphorus tours.
Sanatçı, bu kumaşın üzerine taşlarla süslenmiş bir taç motifi yerleştirerek, resmedilen kişinin kimliğini (Fatih Sultan Mehmed) izleyiciye açıkça anlatır. Kumaşın dokusu ve ayrıntıları ise Bellini’nin ustalığını bir kez daha ortaya koyar. Hatta bu detaylar, Bellini’nin babasının ustası olan Gentile da Fabriano’nun titiz süsleme anlayışını andırır.
Nitekim Fatih döneminden sonraya tarihlenen benzer değerli dokumalar, bir dönem Topkapı Sarayı Arz Odası’nda sergilenmiş ve Osmanlı’nın ihtişamını yansıtan örnekler olarak dikkat çekmiştir.
