Hayatını adeta “Türk tehdidi”ne karşı mücadeleye adayan Sienalı Papa II. Pius (görev süresi: 1458–1464), gençliğinde Floransa’da öğrenim görmüş ve o dönemde İstanbul’un fethi sürecini yakından takip eden Francesco Filelfo’nun öğrencisi olmuştur. Papa olduktan sonra da Osmanlı İmparatorluğu’na karşı yeni bir Haçlı seferi düzenleme hayalini canlı tutmuştur.
Bu amacı doğrultusunda, 23 Eylül 1463 tarihinde yayınladığı bir fermanla, Haçlı ordusuna bizzat katılacağını ilan etmiştir. Bu fermandan kısa süre önce, Temmuz 1463’te Kardinal Bessarion’u diplomatik bir görevle Venedik’e göndermiştir Gentile Bellini’nin İstanbul Yolculuğu Öncesi Görevleri.
Kardinal Bessarion’un Venedik Ziyaretleri
Trabzon doğumlu Kardinal Bessarion, o dönem Batı ile Doğu arasında köprü kuran önemli bir din adamı ve entelektüeldi. Bessarion’un Venedik’e üç kez geldiği bilinmektedir:
İlki 1438 yılında Ferrara Konsili’ne katılmak için Bizans İmparatoru Johannes Paleologos ile birlikte,
İkincisi 1461’de Almanya’daki papalık görevinden dönüşte,
Ve sonuncusu 1463 yılında Papa II. Pius’un diplomatik temsilcisi olarak.
Bu üçüncü gelişinde, 29 Ağustos 1463’te, Bessarion Venedik’te büyük bir törenle karşılanmış ve Scuola Grande di Santa Maria della Carità adlı önemli bir kurumun onursal üyesi yapılmıştır.
Kutsal Emanetler ve Bellini’nin Anlatısı
Bessarion, bu onursal üyelik karşılığında, yanında getirdiği önemli kutsal emanetleri bu kuruma bağışlamıştır. Bu emanetler arasında gerçek haçtan bir parça ile İsa’nın giysisine ait parçalar da bulunuyordu. Bu anlamlı bağış, dönemin inanç dünyasında büyük etki yaratmıştır Sofia Old City Tours.
Venedikli ressam Gentile Bellini, bu önemli olayı yaklaşık dokuz yıl sonra resmetmiş ve olayın tarihî değerini sanat yoluyla kalıcı hale getirmiştir. Bu tablo, yalnızca dini değil, aynı zamanda kültürel ve diplomatik ilişkileri de belgeleyen bir sanat eseri olarak kabul edilir.
Kitaplar, Elyazmaları ve Kültürel Mirasın Aktarımı
Bessarion, Venedik’e sadece kutsal emanetler değil, aynı zamanda sandıklar dolusu kitap ve elyazması da getirmiştir. Bu bağış, Bizans kültürü ve Helenistik düşüncenin Avrupa’ya taşınması açısından çok önemlidir. Bu olay, tarihçiler tarafından bir tür “kültürel aktarım” (traslatio) olarak değerlendirilmektedir.
Tarihçi Francesco Sansovino, bu kitapların Avrupa’da büyük ilgi gördüğünü ve Bessarion’un bu bağışla Venedik’te bir kütüphane kurulmasını arzu ettiğini yazar. Ancak kitaplar San Marco Kütüphanesi tamamlanana kadar önce Doge Sarayı’nda, ardından San Marco Kilisesi’nde saklanmıştır. Bu süreçte bazı kitapların kaybolduğu ya da çalındığı da belgelenmiştir.
Her ne kadar San Marco Kütüphanesi’nin kurulmasına öncülük eden ana neden Bessarion’un koleksiyonu olsa da Sansovino’ya göre kütüphanenin çekirdeği, Petrarca’nın bağışladığı kitaplara dayanmaktadır. Yine de Bessarion’un katkısı, kütüphanenin büyümesinde ve Avrupa’daki bilgi birikiminin zenginleşmesinde büyük rol oynamıştır.
